Pesten
Zoals in elke school, worden jammer genoeg ook wel eens op onze school kinderen gepest. Het is niet steeds simpel vast te stellen waar plagen eindigt en waar pesten begint. Bovendien gebeurt het échte pesten natuurlijk zelden onder de ogen van de leerkrachten…
Wat is pesten?
Pesten gebeurt berekend. Het is dus iets anders dan plagen. De pestkop wil pijn doen, vernielen, kwetsen. Dat gebeurt telkens opnieuw.
Het pesten kan verschillende vormen aannemen:
- Verbaal: spotten, uitschelden, afdreigen, roddelen, leugens verspreiden, vernederen, …
- Lichamelijk: slaan, schoppen, vechten, krabben
- Bezittingen stelen, vernielen: bril doen verdwijnen, met de boekentas gooien, sportzak verbergen
- Uitsluiten en negeren: meisjes doen dit vaker dan jongens die eerder de directe confrontatie kiezen.
- E-mail, internet en sms worden meer en meer gebruikt om (anoniem) te pesten.
Zowat de helft van de pesterijen gebeurt in de eigen klasgroep. De klasgenoten merken de pesterijen meestal wel op. Sommigen gaan supporteren, meelopen. Anderen vinden ze vervelend, maar durven niet reageren of tussenkomen. Ze zijn bang dat ze zelf slachtoffer worden. Zelden durft een medeleerling daarom dit pestgedrag aankaarten bij de leerkracht.
Mogelijke signalen van een gepeste leerling:
- isoleert zich van de anderen, soms met één vriend(in)
- is vaak betrokken bij samenscholingen of opstootjes in de klas of op de speelplaats
- is vaker afwezig, gaat niet graag naar school
- zoekt de veiligheid van de leerkracht op
- heeft psycho-somatische klachten (hoofdpijn, buikpijn)
- zijn schoolresultaten gaan plots achteruit
- wordt dikwijls als laatste gekozen bij het indelen van groepjes (sportles, groepswerk)
Naast passieve slachtoffers zijn er ook de provocerende slachtoffers. Zij vertonen vaak agressief gedrag of afwijkend sociaal gedrag (gaan vleien, klikken, afkopen) waardoor ze irritatie en spanning in hun omgeving oproepen.
Mogelijke signalen van een pestkop:
- doet stoer en wil imponeren
- is vaak fysiek sterker dan het slachtoffer
- wil overheersen en zichzelf bewijzen, ten koste van alles
- is impulsief en reageert agressief bij tegenwerking
- heeft een groot idee van zichzelf
- omringt zich met meelopers die zorgen voor zijn aanzien
- is eerder gevreesd dan geliefd in de groep
Mogelijke gevolgen:
- Vaak leggen de slachtoffers de oorzaak van het pesten bij zichzelf. Ze voelen zich schuldig voor het verdriet dat ze zichzelf en hun ouders aandoen.
- Sommige slachtoffers reageren agressief en gaan verbitterd anderen pesten.
- De sfeer in de klasgroep is bedrukt en onveilig. De leerlingen wantrouwen elkaar.
- Onderzoek heeft uitgewezen dat hardnekkige pestkoppen meer kans hebben om later in de criminaliteit verzeild te geraken.
De aanpak
Als school werken we zoveel mogelijk preventief. Dit doen we o.a. door er binnen Sociale Vaardigheden op een gepaste wijze aandacht aan te besteden. Verder doen leerkrachten er alles aan om de klassfeer zo
optimaal mogelijk te houden. Ze trachten een sfeer te creëren die duidelijk
maakt dat pesten niet kan.
Ook worden duidelijke gedragsregels afgesproken met de leerlingen, trachten we het inlevingsvermogen van de leerlingen te vergroten, geven we de leerlingen vertrouwen en verantwoordelijkheid, enz… Zo kan al heel wat frustratie en agressie vermeden worden en wordt het pesten ingedijkt. Samenwerking boven competitie stellen, heeft ook een gunstige invloed.
Als ouder is het belangrijk om bij vermoedens van pesten zo snel mogelijk contact op te nemen met de klasleerkracht of de directie. Is er écht sprake van pestgedrag, dan gaan we na wat er juist gebeurd is en vangen we de leerling op met een ondersteunend gesprek. Ook trachten we te achterhalen waarom de leerling wordt gepest. De leerling moet voelen dat hij serieus wordt genomen.
Natuurlijk wordt ook ‘de pestkop’ aangepakt. Hierbij spitsen we ons toe op zijn negatief of ongewenst gedrag, niet op zijn persoon. Hoe beter de band is tussen ons en de pestkop, hoe meer kans op resultaat. We proberen te achterhalen waarom hij/zij pest (mogelijke conflicten, op zoek naar aandacht, aanzien willen). Ook worden er samen afspraken gemaakt (‘Wat doe je om het goed te maken?’, ‘Wat als het nog eens gebeurt?’, ‘Hoe ga je erop letten?’). Soms is verdere begeleiding (bijv. bij karakterproblemen of gebrek aan zelfcontrole) nodig via het CLB.
Pesterijen zijn niet alleen dikwijls moeilijk op te sporen, maar ook complex en ondoorzichtig. Als leerkrachten pestkoppen dan toch op heterdaad betrappen, moeten ze kordaat ingrijpen. Pestgedrag moet onmiddellijk
worden afgekeurd.
Bij ernstige en/of hardnekkige pesterijen worden de ouders van de pesters ingelicht. Het nieuws kan hard aankomen. De pester kan thuis immers voorbeeldig en rustig zijn. We adviseren de ouders om met hun kind het probleem te bespreken en niet meteen te bestraffen. Dit blijkt in de praktijk immers vaak goed te werken!
Op klasniveau kan er een extra klasgesprek gehouden worden over het verschil tussen plagen, ruzie maken en pesten. Ook kunnen we leerlingen laten nadenken over oplossingen i.v.m. pestgedrag. Als pestkoppen met hun gedragingen geen succes meer ervaren bij de meerderheid of zelfs op
tegenkantingen botsen, zullen de pesterijen vaak een stille dood sterven. De leerlingen die niet rechtsreeks bij het pesten betrokken zijn, kunnen het slachtoffer meer bij hun activiteiten betrekken. Bij hardnekkige pesterijen hanteren we de no-blame aanpak. De volledige uitleg van onze preventiemaatregelen en aanpak bij pesten kunt u terugvinden in de schoolbrochure.
Ruzie
Geruzie verbieden om zo pesten te voorkomen is zinloos want ondoenbaar. Bovendien heeft zelfs ruziemaken positieve kanten: het kan kinderen helpen om sociale vaardigheden te ontwikkelen. Hoe ga je om met agressie, hoe onderhandel je, wanneer ga je te ver? Terwijl ze ruzie maken, zoeken ze hun positie in de samenleving. Zo tasten ze normen en waarden af, geven zin aan hun leven. Kinderen en jongeren worden sterk en veerkrachtig als ze het gevoel hebben zélf die zin te geven. Er moet dus een zone overblijven waarbinnen ze kunnen plagen en ruzie maken. Maar het kan niet de bedoeling zijn dat ze elkaar zwaar kwetsen. Daar zijn we dan als school ook niet tolerant in. De leerling die iemand pijn doet wordt meteen op de bank gezet en mag niet meer deelnemen aan de speeltijd. Gebeurt dit regelmatig dan komt er een eerste verwittiging door de directie en worden de ouders op de hoogte gebracht. Als het daarna nog niet stopt dan wordt deze leerling uitgesloten voor een activiteit. Ruzies en plagerijen maken sterk, echt pesten doet pijn en kan niet getolereerd worden.